دریافت ارز دانشجویی + معرفی سامانه درخواست و قیمت

دریافت ارز دانشجویی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در خارج از کشور است. با توجه به نوسانات ارزی و هزینه‌های بالای زندگی و تحصیل، بهره‌مندی از این حمایت ارزی می‌تواند نقش چشمگیری در کاهش فشار مالی خانواده‌ها داشته باشد. در سال ۱۴۰۴ نیز، مانند سال‌های گذشته، بانک مرکزی و وزارت علوم دستورالعمل‌های ویژه‌ای برای تخصیص ارز دانشجویی ارائه کرده‌اند. در این راهنمای جامع، تمامی مراحل، از شرایط و مدارک موردنیاز تا نحوه ثبت درخواست در سامانه‌ها و دریافت حواله ارزی بررسی شده است تا هیچ ابهامی برای متقاضیان باقی نماند.

ارز دانشجویی چیست؟

«ارز دانشجویی» ارز خارجی است که توسط دولت یا بانک مرکزی به دانشجویان مشغول به تحصیل یا دانشجویانی که قصد تحصیل در خارج را دارند اختصاص می‌یابد تا قسمتی از هزینه‌های تحصیل، اقامت یا زندگی در خارج را پوشش دهد. ارز دانشجویی بر اساس نرخ دولتی محاسبه و پرداخت می‌شود و دانشجو بسته به شرایطش می‌تواند از نرخ ارزی که برای این بخش تعریف شده بهره‌مند شود تا تحصیل یا اقامت بین‌المللی برایش مقرون‌به‌صرفه‌تر شود.

ارز دانشجویی برای چه کسانی است؟

فقط دانشجویانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی یعنی کارشناسی ارشد و دکتری مشغول به تحصیل در خارج از کشور هستند، می‌توانند از سهمیه ارز دانشجویی بهره‌مند شوند و دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان مقطع کارشناسی مشمول دریافت ارز دانشجویی نمی‌شوند.

چرا ارز دانشجویی به دانشجویان تعلق می‌‌گیرد؟

گرچه اخیراً پرداخت این ارز با دانشجویان با محدودیت‌ها و چالش‌هایی همراه شده، دولت‌ به دلایل مختلفی ارز دانشجویی ارائه می‌کند، از جمله:

• کاهش فشار مالی بر دانشجویان و خانواده‌ها: تحصیل در خارج معمولاً هزینه‌بر است؛ با اختصاص ارز با نرخ حمایتی، بار هزینه ارزی کاهش می‌یابد.
• تشویق به تحصیل و پژوهش در سطح بین‌المللی: این نوع حمایت می‌تواند انگیزه‌ای برای دانشجویان باشد تا در دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی تحصیل و به ارتقای سطح علمی و پژوهشی کشور کمک کنند.
• تقویت سرمایه انسانی: با حمایت از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خارج، امکان بازگشت آنها با دانش و تجربه بیشتر به کشور افزایش می‌یابد و این به نفع رشد علمی و پژوهشی کشور است.
• ثبات نظام ارزی و کنترل بازار: با تعیین نرخ ویژه برای گروه‌های خاص (مانند دانشجویان)، دولت می‌تواند بخشی از تقاضای ارزی را کنترل و از نوسانات شدید جلوگیری کند. همچنین، این اقدام ممکن است جهت سیاستگذاری ارزی کشور، مثلاً برای جلوگیری از خروج بدون برنامه ارز باشد.

تفاوت ارز دانشجویی با ارز آزاد

در ایران دو مفهوم مهم ارزی وجود دارد که تفاوت‌هایشان بر سیاستگذاری، نرخ و نحوه تخصیص تأثیرگذار است:

ارز آزاد: نرخ ارزی که در بازار آزاد تحت تأثیر عرضه و تقاضا تعیین می‌شود؛ در این بازار افراد می‌توانند آزادانه ارز خرید و فروش کنند. ارز آزاد بیشتر برای مصارف معمول مردم، مسافرت، مصرف شخصی است.

ارز نیمایی: ارز نیمایی نرخ کنترل‌شده‌تر و دسترسی محدود‌تری دارد و نرخ آن توسط سامانه نظارتی مانند سامانه بانک مرکزی ایران یا سامانه نیما تعیین می‌شود؛ نرخ نیمایی معمولاً کمتر از نرخ بازار آزاد است و عمدتاً برای واردات کالاهای اساسی، تجارت قانونی یا تخصیص‌های ارزی ویژه استفاده می‌شود.

برای «ارز دانشجویی» نیز اساساً نرخ حمایتی یا کمتر از نرخ آزاد تعیین می‌شود تا دانشجو بتواند با هزینه کمتر تحصیل کند. این یعنی ارز دانشجویی معمولاً نزدیک به نرخ نیمایی یا نرخ دولتی محاسبه می‌شود.

قیمت ارز دانشجویی

نرخ ارز دانشجویی تقریباً بیش از ۳۰٪ کمتر از نرخ بازار آزاد است.

برای سال ۱۴۰۴، نرخ این ارز

معادل ۷۱۳٬۱۵۱ ریال (۷۱٬۳۱۵ تومان) برای دلار آمریکا

و ۸۳۱٬۵۳۹ ریال (۸۳٬۱۵۴ تومان) برای یورو اعلام شده است.

انواع ارز دانشجویی

ارز دانشجویی شامل ارز شهریه، ارز معیشت و  همچنین کمک‌هزینه‌ای به اعضای خانواده خواهد بود.

میزان مبلغ ارز دانشجویی قابل دریافت

میزان ارز تخصیصی برای پرداخت شهریه دانشگاه، حداکثر ۱۰۰۰ دلار در ماه است که به‌صورت دوره‌ای برای شش ماه پرداخت می‌شود. علاوه بر کمک‌هزینه شهریه، ۱۰۰۰دلار به عنوان کمک‌هزینه معیشت و مخارج روزمره دانشجو  نیز در نظر گرفته می‌شود.

در صورتی‌که دانشجو همراه خانواده خود در خارج از کشور اقامت داشته باشد، به هر یک از اعضای خانواده‌اش نیز ۵۰۰ دلار در ماه (یا معادل آن به یورو و سایر ارزها) پرداخت خواهد شد.

در جدول زیر می‌توانید میزان ارز دانشجویی به یورو را دریابید.

نوع ارز	ویژگی‌ها
ارز شهریه (Tuition Fee)	مبلغ: ۱۳,۰۰۰ یورو سالانه (یا ۲,۰۰۰ یورو هر ۶ ماه) نحوه پرداخت: واریز مستقیم به حساب دانشگاه تعداد واریزها: قابل دریافت ۲ بار در سال
ارز معیشت  (Living Expenses)	برای دانشجو:۱,۵۰۰ یورو ماهانه برای همسر و فرزندان: ۵۰۰ یورو ماهانه برای هر نفر

 شرایط اصلی برای دریافت ارز دانشجویی

برای درخواست ارز دانشجویی باید حتماً شرایط زیر را دارا باشید:

• در مقاطع کارشناسی ارشد یا دکتری تحصیل کنید.
• متقاضیان باید در دانشگاه‌های رده الف وزارت علوم/بهداشت که مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد تحصیل کنند.
• پذیرش دانشگاه باید بی‌قید و شرط (Unconditional Offer) باشد؛ به عبارت دیگر، پذیرش مشروط یا پذیرش از دوره‌های آمادگی زبان به‌تنهایی کفایت نمی‌کند.
• دوره تحصیل باید تمام‌وقت و حضوری باشد؛ دوره‌های آنلاین یا نیمه‌حضوری معمولاً مشمول سهمیه ارز دانشجویی نمی‌شوند.
• دانشجو نباید بورسیه کامل (Full-Scholarship) دریافت کرده باشد؛ به عبارتی، داشتن کمک‌هزینه کامل می‌تواند مانع تخصیص ارز شود.
• فاصله بین دو مقطع تحصیلی باید حداکثر ۱ سال باشد تا مشمول دریافت ارز دانشجویی شوید.
• برای آقایان، داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت دائم از خدمت سربازی الزامی است.
• تأیید پرونده در سامانه‌هایی مانند سامانه تاک یا سامانه میخک ارز دانشجویی (تحت نظارت وزارت خارجه) ضروری است.

شرایط ویژه دریافت ارز دانشجویی برای دانشجویان وزارت بهداشت

اگر دانشجوی پزشکی هستید و درخواست دریافت ارز دانشجویی دارید باید شرایط زیر را برآورده کنید:

• دانشجویان باید در دانشگاه‌هایی تحصیل کنند که مورد تأیید وزارت بهداشت باشد.
• باید در رشته‌هایی مانند پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی و پیراپزشکی تحصیل کنید.
• ممکن است نیاز به ارائه مدارک اضافه باشد؛ مثلاً تأییدیه اشتغال به تحصیل، ارائه ویزای دانشجویی، بارگذاری مدارک در سامانه موحد.

ارز دانشجویی برای دانشجویان دانشگاه آزاد

دانشجویانی که در دانشگاه‌های آزاد یا سایر موسسات آموزشی تحصیل می‌کنند نیز می‌توانند بدون محدودیت، ارز دانشجویی دریافت کنند، مشروط بر آنکه دانشگاه مقصد در لیست دانشگاه‌های مورد تأیید وزارت علوم یا وزارت بهداشت باشد. در ضمن، داشتن معدل مناسب و رزومه تحصیلی قوی اهمیت دارد.

محدودیت‌های سنی برای دریافت ویزا و ارز

برای دریافت ارز دانشجویی محدودیت‌هایی وجود دارد که شامل موارد زیر است:

• برای مقطع کارشناسی ارشد، سن پیشنهادی زیر ۳۲ سال اعلام شده است که سنی ایده‌آل است.
• برای مقطع دکترا، معمولا سقف سنی تا ۴۰ سال ذکر می‌شود.
• تاثیر سن بر موفقیت دریافت ویزا و تخصیص ارز نیز مورد توجه است؛ زیرا کشورهای مقصد و سفارت‌ها ممکن است سن متقاضی را به عنوان بخشی از ارزیابی صلاحیت دانشجو در نظر بگیرند.

مدارک مورد نیاز دریافت برای ارز دانشجویی

برای دریافت ارز دانشجویی، ارائه مجموعه‌ای از مدارک هویتی، تحصیلی و خود ویزا ضروری است تا صحت هویت و شرایط تحصیلی دانشجو تأیید شود. مدارک مورد نیاز به شرح زیر است:

الف- مدارک هویتی

• پاسپورت معتبر با حداقل ۶ ماه اعتبار
• تصویر صفحات مهر ورود و خروج برای اطلاع از سابقه سفر
• شناسنامه و کارت ملی (اصل و کپی)
• کارت پایان خدمت الکترونیکی برای آقایان، به منظور احراز وضعیت نظام وظیفه

ب- مدارک تحصیلی

• پذیرش قطعی (Unconditional Admission Letter) از دانشگاه مقصد
• ریز نمرات مقطع قبل (Transcript) برای بررسی سوابق تحصیلی
• گواهی اشتغال به تحصیل ترم جاری، جهت اثبات ادامه تحصیل
• مدرک تحصیلی مقطع قبل (دیپلم کارشناسی یا کارشناسی ارشد)
• ارائه نمره زبان

ج- مدارک ویزا و اقامت

• ویزای دانشجویی معتبر (Student Visa) برای کشور مقصد
• مدارک اقامت دانشجویی، شامل مجوزهای قانونی محل تحصیل
• فرم I-20 یا F-1 مخصوص دانشجویان متقاضی آمریکا

د- مدارک تأییدیه ایران

• تایید پرونده در سامانه تاک (میخک) و ارائه کد رهگیری
• فرم تعهد تکمیل‌شده در سامانه‌های سجاد یا موحد

نمرات زبان مورد نیاز برای ارز دانشجویی

حداقل نمرات زبان برای دریافت ارز دانشجویی بر اساس اعلامیه‌های سازمان امور دانشجویان به صورت زیر است:

 

مراحل گام‌به‌گام دریافت ارز دانشجویی 

مرحله ۱: تأیید پرونده در سامانه میخک (تاک)

• به سامانه میخک (تاک) با لینکmikhak.mfa.gov.ir  وارد شوید.
• فایل «گواهی اشتغال به تحصیل» صادر شده توسط دانشگاه را با مشخص کردن مقطع، رشته، وضعیت تمام‌وقت بودن، و بازه زمانی تحصیل در سایت بارگذاری کنید.
• پس از بارگذاری موفق، کد رهگیری یا تأییدیه سامانه میخک را به‌عنوان مدرک لازم جهت ادامه فرایند ارز دانشجویی دریافت کنید.
• مدت زمان معمول بررسی در این مرحله: حدود ۵-۷ روز کاری (بسته به حجم درخواست‌ها و صحت مدارک) است.

مرحله ۲: انتخاب سامانه ثبت‌نام

در این مرحله باید سامانه ثبت‌نام برای دریافت ارز دانشجویی را انتخاب نمایید.

• دانشجویان دانشگاه‌های تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید به سامانه سجاد به آدرس portal.saorg.ir وارد شوند.
• دانشجویان دانشگاه‌های تحت نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید به سامانه موحد به آدرس https://mohed.behdasht.gov.ir وارد شوند.
• همچنین بررسی «لیست دانشگاه‌های تأیید شده» از طریق سامانه‌های مربوطه و سایت وزارتخانه‌ها برای انتخاب دانشگاه محل تحصیل ضروری است.

مرحله ۳: ثبت‌نام اولیه در سامانه

• در سامانه مربوط (سجاد یا موحد)، با وارد کردن اطلاعات شخصی شامل کد ملی، شماره دانشجویی، ایمیل و موبایل، حساب کاربری ایجاد کنید.
• اطلاعات اولیه شامل اطلاعات شخصی، تحصیلی، اطلاعات دانشگاه و رشته، مقطع تحصیل، کشور محل تحصیل، و سایر اطلاعات خواسته‌شده را تکمیل نمایید.
• دانشگاه، رشته، مقطع تحصیل خارجی (در صورت تحصیل خارج از کشور) و تعیین دوره تحصیل تمام‌وقت را تعیین کنید.

مرحله ۴: بارگذاری مدارک برای دریافت ارز دانشجویی

• مدارک خواسته‌شده مانند گواهی اشتغال به تحصیل، ویزای دانشجویی، مدرک معافیت تحصیلی (در صورت لزوم)، دانشنامه یا لغو تعهد آموزش رایگان (در صورت تحصیل در مقطع قبل در ایران) و صفحات پاسپورت ورود/خروج را در سامانه آپلود کنید.
• دقت کنید که فرمت فایل‌ها (PDF یا JPG) و حجم مجاز (حداکثر ۲ مگابایت) را هنگام بارگذاری مدارک رعایت نمایید.
• فرم تعهد دانشجویی را تکمیل کنید.

مرحله ۵: پرداخت هزینه ثبت درخواست ارز دانشجویی

• پس از بارگذاری مدارک و تکمیل ثبت‌نام، پرداخت کارمزد سامانه الزامی است.

هشدار: هزینه غیرقابل برگشت است

مرحله ۶: بررسی و تایید توسط کارشناسان

• زمان معمول بررسی حدود ۱۰-۱۵ روز کاری است.
• پس از تایید، نتیجه از طریق SMS یا ایمیل به متقاضی اعلام می‌شود.
• چنانچه مدارک دارای نقص باشد یا تایید نشود، در سامانه امکان «رفع نقص» فراهم است و متقاضی باید مدارک اصلاح‌شده را بارگذاری کند.

مرحله ۷: دریافت نامه معرفی به بانک

• هنگام ثبت‌نام، باید بانک عامل (بانک ملی، تجارت، سامان) را انتخاب کنید؛ تغییر بانک پس از انتخاب اولیه امکان‌پذیر نیست.
• پس از تأیید نهایی، برای شما یک نامه معرفی به بانک عامل صادر می‌شود که شامل کد مرکز مبادله ارز یا کد معرفی است.

مرحله ۸: افتتاح حساب ارزی برای ارز دانشجویی

• با نامه معرفی، به شعبه منتخب بانک ملی مراجعه ‌کنید.
• یک حساب ارزی (به نام خود) افتتاح کنید.
• در اپلیکیشن ایوا ثبت نام کنید.
• شماره شبای ارزی خود را دریافت کنید.

مرحله ۹: ثبت‌نام در سامانهETS (سامانه معاملات الکترونیکی ارز)

• به سامانه معاملاتی ارز مربوط به دانشجویان وارد شوید.
• حالا برای ثبت درخواست خرید ارز دانشجویی، به حساب بانکی ارزی خود را وارد شوید.
• اکنون درخواست خرید ارز خود را ثبت کنید که شامل تعیین نوع ارز و مبلغ و تأیید توسط بانک مرکزی/بانک عامل است.
• پس از تأیید نهایی، ارز به حساب مربوطه واریز می‌شود.

مرحله ۱۰: دریافت ارز دانشجویی

ارز دانشجویی خود را می‌توانید به دو صورت الکترونیکی یا نقدی  دریافت کنید:

الف) دریافت الکترونیکی: ارز پرداخت‌شده  به حساب دانشگاه یا به حساب شخصی شما واریز می‌شود.

ب) دریافت نقدی (ارز فیزیکی):

• امکان دریافت ارز نقدی معمولاً ۵ روز پس از انتقال ارز به حساب ممکن است.
• شما باید با در دست داشتن مدارک هویتی و کد رهگیری به صورت حضوری به شعبه ارزی بانک ملی مراجعه کنید.

نکات مهم درباره ارز دانشجویی

• قانون اقامت :

  وقتی ارز دانشجویی دریافت می‌کنید، نباید بیش از ۹۰ روز در سال در ایران اقامت داشته باشید. در غیر این صورت، کل مبلغ دریافتی ارز استرداد خواهد شد.

• محدودیت زمانی پرداخت ارز:

  دانشجویان مقاطع مختلف برای استفاده از ارز دانشجویی محدودیت زمانی دارند؛ این محدودیت برای مقطع ارشد حداکثر تا ۳۶ ماه (۶ ترم) است، و برای دکتری حداکثر تا ۶۰ ماه (۱۰ ترم).

  ارز دانشجویی فقط برای ترم جاری تعلق می‌گیرد؛ یعنی دانشجو نمی‌تواند برای ترم‌های بعدی یا در شرایطی که مدت زمان زیادی از ترم گذشته، ارز بگیرد.

• فاصله بین ترم‌های تحصیلی:

  بین دو ترم تحصیلی دانشجو نباید فاصله بیفتد؛ در غیر این‌صورت به دانشجو ارز دانشجویی تعلق نمی‌گیرد یا قطع می‌شود.

• تاثیر مثبت پیشینه علمی:

برای دانشجویان دوره دکتری، داشتن مقالات علمی بین‌المللی می‌تواند امتياز ویژه محسوب شود و شانس دریافت ارز، یا بهره‌مندی از امکانات بهتر را افزایش دهد.

چنانچه بتوانید یا توانسته باشید در بنیاد ملی نخبگان عضو شوید، شانش شما برای دریافت ارز دانشجویی بیشتر خواهد شد.

جمع‌بندی

چنانچه تمایل دارید اطلاعات بیشتری درباره ارز دانشجویی و  مزایا و محدودیت‌هایش به دست آورید با ما در مؤسسه مهاجرتی قصران تماس بگیرید. ما علاوه بر بررسی شرایط شما، معرفی دانشگاهی معتبر به شما و کسب اطلاع از امکان تخصیص این ارز به شما، در  تمامی مراحل بهبود رزومه، ثبت نام، افتتاح حساب ارزی و آماده‌سازی مدارک همراهتان خواهیم بود.

سوالات متداول

ارز دانشجویی به کدام مقاطع تعلق می‌گیرد؟

ارز دانشجویی تنها به دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تعلق می‌گیرد.

آیا دانشجویان بورسیه می‌توانند ارز بگیرند؟

خیر، دانشجویان دارای بورسیه کامل تحصیلی، نمی‌توانند ارز دانشجویی دریافت کنند.

مقدار ارز دانشجویی چقدر است؟

مقدار ارز دانشجویی حداکثر ۱۵٬۰۰۰ دلار برای شهریه دانشگاه به‌صورت سالانه و ۱٬۰۰۰ دلار ماهیانه برای هزینه‌های زندگی دانشجو است. در صورتی‌که دانشجو همراه خانواده باشد، به هر عضو خانواده نیز ۵۰۰ دلار ماهیانه پرداخت می‌شود.

قیمت ارز دانشجویی چگونه محاسبه می‌شود؟

قیمت ارز دانشجویی بر اساس نرخ رسمی ارز در مرکز مبادله ارز و طلا محاسبه می‌شود. این نرخ به‌طور روزانه توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود.

آیا می‌توان برای ترم‌های گذشته ارز گرفت؟

خیر، امکان دریافت ارز دانشجویی برای ترم‌های گذشته وجود ندارد. طبق دستورالعمل‌های جاری، ارز دانشجویی تنها برای ترم‌های جاری و پس از تأیید مدارک و ثبت‌نام در سامانه‌های مربوطه قابل پرداخت است.

چند بار در سال می‌توان ارز دانشجویی دریافت کرد؟

دانشجویان ایرانی که در خارج از کشور تحصیل می‌کنند، می‌توانند سالانه یک‌بار برای دریافت ارز دانشجویی اقدام کنند.

آیا دانشجویان دانشگاه آزاد واجد شرایط هستند؟

بله، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی نیز می‌توانند برای دریافت ارز دانشجویی اقدام کنند.

می‌توان ارز دانشجویی را به‌شکل نقدی دریافت کرد؟

بله، پس از تأیید درخواست ارز دانشجویی، و بعد از گذشت ۵ روز از انتقال ارز به حساب، می‌توانید با مراجعه حضوری به شعبه ارزی بانک ملی، دلار نقدی خود را دریافت کنید.

حداقل نمره آیلتس برای ارز دانشجویی چقدر است؟

حداقل نمره آیلتس برای دریافت ارز دانشجویی ۵ است.

مدت بررسی درخواست ارز دانشجویی چقدر است؟

مدت زمان بررسی درخواست ارز دانشجویی پس از ثبت‌نام در سامانه سجاد، معمولا بین ۱۰ تا ۱۵ روز کاری است. در صورت تأیید مدارک، از طریق ایمیل یا پیامک اطلاع‌رسانی می‌شود و سپس دانشجو می‌تواند برای دریافت ارز به بانک مراجعه کند.